Đặc điểm: Listeria monocytogenes có nhiều trong tự nhiên, trong đất, phân súc vật, nước thải, bùn lầy, rau hỏng, đặc biệt là trong sữa và cỏ xanh không được phơi khô (cỏ khô ủ men). Listeria monocytogenes phát triển ở nhiệt độ 1ºC - 45ºC, tốt nhất là quanh 45ºC và ở pH: 6-8, hiếu kị khí tùy ý, do đó nó có thể tồn tại thời gian dài trong thực phẩm. Listeria monocytogenes là trực khuẩn gram (+), không có vỏ, không sinh nha bào. Vi khuẩn không tiết ra ngoại độc tố nhưng có nội độc tố gây hoại tử.
Cơ chế gây bệnh:
Từ đường tiêu hóa, vi khuẩn xẩm nhập vào máu và các mô, bao gồm cả bánh rau của phụ nữ có thai; từ đó vi khuẩn xâm nhập vào các tế bào mẫn cảm và nhân lên nhiều lần trong các tế bào này. Người có nguy cơ cao nhất là trẻ sơ sinh, người trung niên, người bị tổn thương hệ miễn dịch và phụ nữ có thai. Bệnh do nhiễm khuẩn listeria (hay còn gọi là bệnh Listeriosis) có hai thể:
- Listeriosis khu trú ở ruột: bệnh chỉ khu trú ở hệ thống tiêu hóa (người bệnh sẽ trải qua các triệu chứng nhẹ giống như bị cúm thường như sốt và đau mỏi cơ cũng như có hiện tượng tiêu chảy).
- Listeriosis thể lan tỏa và xâm nhiễm: Sự nhiễm bệnh không tập trung tại đường tiêu hóa mà còn xâm nhập vào máu gây tình trạng nhiễm trùng máu hoặc lan sang cả hệ thần kinh trung ương và não bộ gây viêm màng não. Những người có hệ miễn dịch yếu có thể làm cho tình trạng nhiễm khuẩn thêm nặng hơn: trẻ em, người già từ 60 tuổi trở lên, người đang trong giai đoạn dùng các phương pháp điều trị làm suy giảm chức năng miễn dịch như hóa xạ trị, người có hệ miễn dịch yếu như bị HIV/AIDS, tiểu đường, phụ nữ mang thai.
Triệu chứng lâm sàng:
Thường bắt đầu xuất hiện vài ngày sau khi ăn/uống phải các loại thực phẩm bị nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, có một số trường hợp thời gian ủ bệnh kéo dài đến 2 tháng mới xuất hiện các dấu hiệu đầu tiên của bệnh. Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thường gặp là: tiêu chảy, sốt nhẹ, buồn nôn, nôn, đau cơ, có các cơn ớn lạnh hoặc rùng mình, đôi khi có các biểu hiện giống cúm. Nếu xuất hiện tình trạng nhiễm listeria vào hệ thần kinh các diễn biến thường nặng hơn, có thể dẫn đến viêm não, màng não và nhiễm khuẩn huyết ở trẻ sơ sinh, người lớn, gây sảy thai ở phụ nữ có mang.
Thực phẩm có nguy cơ ô nhiễm:
Đó là bất cứ thực phẩm tươi sống nào có nguồn gốc động vật hoặc thực phẩm bị nhiễm Listeria monocytogenes. Đặc biệt Listeria monocytogenes có nhiều trong sữa, các sản phẩm của sữa không được bảo quản lạnh thích hợp, pho mát mềm; ngoài ra còn thấy ở patê, thịt tươi sống hoặc thịt đông lạnh, gà vịt, rau quả tươi, tôm, cua, bắp cải trộn…
Điều trị bệnh:
- Listeriosis khu trú ở ruột: Dùng một số thuốc giảm đau nhức như paracetamol hoặc ibuprofen… để làm giảm các triệu chứng đau nhức ở cơ và hạ sốt. Nếu có tiêu chảy thì dùng dịch bù tránh cơ thể bị mất nước.
- Listeriosis thể lan tỏa và xâm nhiễm: người bệnh nên nhập viện để điều trị tích cực với các loại kháng sinh. Thời gian nằm viện phụ thuộc vào nơi khu trú của listeria: máu, hệ thần kinh hay các cơ quan nội tạng khác. Hầu hết những người nhiễm listeriosis lan tỏa đều điều trị tích cực với kháng sinh tiêm tĩnh mạch trong ít nhất 2 tuần. Một số trường hợp nặng hơn, bệnh nhân được yêu cầu kéo dài thời gian điều trị lên đến hơn 6 tuần.
Với trẻ nhỏ, phương pháp điều trị giống với người lớn. Tuy nhiên, trẻ em được khuyến cáo sử dụng thuốc với liều lượng đúng theo hướng dẫn của nhà sản xuất dành cho trẻ ở các độ tuổi. Phụ nữ trong thời gian mang thai sẽ được điều trị với kháng sinh nhằm tránh nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi. Siêu âm cũng được khuyên nên dùng trong thời gian này để kiểm tra sức khỏe của thai nhi.
Biện pháp dự phòng:
- Ăn thịt đã nấu chín kỹ.
- Tiệt trùng tất cả sản phẩm sữa.
- Không bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh quá lâu, luôn giữ tủ lạnh bên trong sạch sẽ (do vi khuẩn có thể phát triển từ từ trong nhiệt độ tủ lạnh).
- Tránh sử dụng phân chưa xử lý để bón rau.
- Rau sống phải rửa thật sạch trước khi ăn.
- Bác sĩ thú y, người chăn nuôi gia súc nên cẩn thận khi tiếp xúc với thai súc vật bị chết, những con vật bị ốm.
Phòng Giám sát ngộ độc thực phẩm
Bình luận